قرص برنج یک موضوع ناآشنا برای بسیاری از ایرانیان نیست. این قرص به عنوان یک نوع آفت کش برای غلات شناخته میشود، اما متأسفانه در سالهای اخیر نام این قرص بیشتر به خاطر حوادث مرگبار و خودکشیها به یاد آمده است، که این مسئله کاملاً مخالف استفاده اصلی آن است.
قرص برنج یکی از عوامل اصلی مسمومیت (بطور ارادی یا غیرارادی) در کشورهایی مانند هندوستان است و هر ساله باعث ورود افراد زیادی به بیمارستان میشود. در موارد شدید مسمومیت، معمولاً منجر به مرگ میشود. اما در واقع این قرص برای چه موردی است؟ چرا در ایران با این نام شناخته میشود؟ و کاربرد آن چیست؟ برای پیدا کردن پاسخ به این سوالات، با ما همراه باشید.
قرص برنج چیست ؟
قرص برنج، که نام علمی آن آلومینیوم فسفید است، از ترکیبات خطرناکی مانند فسفید آمونیوم یا فسفید سدیم تشکیل شده است. بوی این قرص شبیه به سیر یا ماهی گندیده است و بدبو است. همچنین، رنگ قرص آلومینیوم فسفید خاکستری است و دارای وزنی تقریباً ۳ گرم است و به صورت بستههای دهتایی عرضه میشود.
ترکیبات این قرص به گونهای است که در صورت ورود به بدن به سهولت در دستگاه گوارش جذب میشوند. پس از حل شدن در مایعات معده، تولید یک گاز خطرناک و مسموم با نام فسفین رخ میدهد. این گاز با پروتئینها در بدن تضاد دارد و در طول زمان، منجر به افزایش رادیکالهای آزاد میشود و به سوگند متأسفانه به مرگ سلولی شخص مسموم میانجامد.
این قرص برای چیست؟
این قرص ، علیرغم خطراتی که با فسفید آلومینیوم مرتبط شده است، اصلاح کننده آفت برنج و دیگر غلات است. عبارت “قرص برنج” به دلیل استفاده نخستین بار از این ماده به عنوان آفتکش در حفظ غلات مانند برنج در ایران، برای آلومینیوم فسفید مشتق شده است. این قرص به دلیل بخارات سمی و بوی تندی که دارد، تمام شپشکها و حشرات برنج را از بین میبرد. به دلیل هزینه پایین و کارایی بالا، کشاورزان برنج به طور گسترده از آن استفاده میکنند، ممکن است بدون آگاهی کافی از مخاطرات مصرف آن.
اما استفاده از قرص برنج شرایط و دستورالعملهای خاصی را میطلبد و استفاده نادرست میتواند عواقب جبرانناپذیری برای خانوادهها به همراه داشته باشد. استفاده بیرون از شرایط ایمنی و ناقص از این قرص، ممکن است در کوتاه مدت تمام شپشکهای برنج را از بین ببرد یا از حملات آفت به آن جلوگیری کند، اما همزمان میتواند باعث مسمومیت افراد شود.
فروش قرص برنج از سال ۹۳ در عطاریها ممنوع شده و فروش آن تنها برای افراد متخصص مجاز است. با این حال، متأسفانه هنوز هم تهیه این قرص به سادگی امکانپذیر است. اگر برنج شما نیز با آفت مواجه شده است و کسی به شما قرص برنج برای رفع این مشکل پیشنهاد کرده است، قبل از استفاده، به مطالب بعدی نیز توجه کنید.
این قرص برای چه کسانی مناسب است ؟
کشاورزانی که برنج را به صورت انبوه نگهداری میکنند و فروشندگان برنجی که انبارهایی پر از برنج دارند، معمولاً برای جلوگیری از خراب شدن و تهدید آفت به محصول، میتوانند از این قرص استفاده کنند. حتی در انبارهای بزرگ نیز نیازی به استفاده از تعداد زیادی قرص نیست؛ زیرا بخارات سمی این قرص به اندازهای قوی هستند که میتوانند از زدودن شپشکها از برنج جلوگیری کنند. بنابراین، در استفاده از قرص برنج به افراط دامنه ندهید.
اگر قرص برنج را در انبار برنج قرار دادید، هیچگاه کسی نباید در آنجا بخوابد، زیرا با تنفس گازهای سمی ناشی از قرص، به سادگی ممکن است مسموم شده و حتی فوت کند. بنابراین، کشاورزان و مدیران انبار باید در هنگام استفاده از این قرص، بسیار دقت و احتیاط کنند و آن را به طور مستقیم درون برنج قرار ندهند. بلکه تعدادی از این آفتکش را در نقاط مناسبی از انبار که به راحتی قابل دسترسی نیستند، قرار دهند.
قرص برنج در خانه
اگر برنج شما در منزل دچار آفت و شپشک شده است و نمیتوانید به هیچ روشی از آنها خلاص شوید، استفاده از قرص برنج ممکن است آخرین راه حل باشد. به عنوان یک آفتکش قوی، این قرص در کمترین زمان ممکن تمامی حشرات و آفتها را از بین میبرد.
اما برای استفاده از این قرص، باید شرایط ایمنی لازم را رعایت کنید. اولاً، هرگز قرص را مستقیماً درون برنج قرار ندهید. بهتر است از یک قوطی خالی چوب کبریت استفاده کنید. قرص را درون قوطی قرار داده و سپس با استفاده از سوزن، چند سوراخ ریز را روی قوطی چوب کبریت ایجاد کنید.
این سوراخها برای خروج بخاراتی که به دلیل تصعید قرص ایجاد میشود، استفاده میشوند. سپس این قوطی چوب کبریت را به لحاظ فیزیکی در میان برنج قرار دهید. پس از مدت کوتاهی، به علت تصعید قرص (یعنی بخار شدن آن)، شپشکها و سایر آفتهای برنج از بین خواهند رفت.
گیاهان جایگزین برای قرص برنج در نگهداری برنج
به منظور جلوگیری از عوارض قرص برنج، میتوانید از گیاهان بیضرر برای آفتکشی و نگهداری برنج در خانه استفاده کنید. در ادامه، چند مورد از این گیاهان را به شما معرفی میکنیم:
1. گیاه مریمگلی: این گیاه مؤثر در دفع حشرات مزاحم است. دود برگهای سوخته گیاه مریمگلی میتواند حشرات موذی را دفع کند.
2. سیر: سیر به عنوان یک عامل ضدعفونیکننده شناخته شده است و میتواند مرگ و میر آفتها و پشهها را که در معرض این ماده قرار میگیرند، بسیار بالا ببرد.
3. گیاه پونه، ریحان و نعنا فلفلی: تمامی این گیاهان برای دفع طبیعی پشهها و آفتها از محیط و محصولات زراعی قابل استفاده هستند.
4. نیلوفر آبی: نیلوفر آبی تأثیر قابل توجهی در دفع حشرات دارد.
5. گیاه اکالیپتوس: این گیاه دارای رایحهای دلپذیر و تند است که در کشتن آفتها و حشرات بالغ پشهها قدرت بالایی دارد.
6. گیاه دارویی رزماری: این گیاه دارای رایحه تندی است و در دفع پشه و دور کردن حشرات بسیار مؤثر است.
قرص برنج، که یک آفتکش قوی است، به منظور جلوگیری از حشرات شپشک برنج و یا از بین بردن آن استفاده میشود. با این حال، اخیراً استفادههای ناصحیح و ناشایستی از این قرص رخ میدهد.
این قرص دارای ترکیبات سمی بسیار خطرناک است و استفاده زیاد از آن میتواند منجر به مسمومیت شود، مشکلی که در کشورهایی مانند هندوستان رخ میدهد. بهتر است قرص تنها توسط کشاورزان و انبارداران برنج بزرگ استفاده شود و آن هم در صورت لزوم و به میزان کم. استفاده از این قرص در منزل توصیه نمیشود. اما اگر به هر دلیلی قصد استفاده از آن را دارید، هرگز و تحت هیچ شرایطی قرص را مستقیماً درون برنج قرار ندهید.