شیرین‌ کننده‌ های مصنوعی: آیا برای سلامتی مضر است؟

شیرین‌ کننده‌ های مصنوعی که همیشه موافقان و مخالفان زیادی داشته اند، نوعی از موادی هستند که جایگزین قندهای طبیعی شده اند که به نسبت قند و شکر شیرینی بیشتر دارند و از آنها در صنعت غذایی در تولید محصولاتی نظیر نوشابه و مربا ها استفاده می شوند.

شیرین‌ کننده‌ های مصنوعی که به عنوان شیرین‌کننده‌های غیرمغذی نیز شناخته می‌شوند، از مواد شیمیایی ساخته می‌شوند. این مواد می‌توانند گیرنده‌های طعم شیرین روی زبان را تحریک کنند و باعث شوند فرد هنگام مصرف، طعم شیرینی را احساس کند. به همین دلیل، از این شیرین‌کننده‌ها اغلب در تولید مواد غذایی رژیمی و سالم استفاده می‌شود.

چند نوع از شیرین کننده های مصنوعی

تا کنون انواع مختلفی از شیرین‌ کننده‌ های مصنوعی تولید شده‌اند، اما سازمان غذا و دارو تنها ۶ نوع از آن‌ها را تأیید کرده است. در ادامه به توضیح این ۶ مورد از شیرین‌ کننده‌ های مصنوعی می پردازیم:

آسپارتام یک شیرین‌ کننده‌ مصنوعی است که در بسیاری از مواد غذایی رژیمی، دسرها و سایر محصولات غذایی به کار می‌رود. با این حال، تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف بیش از حد آن می‌تواند برای سلامتی مضر باشد. به همین دلیل، مقدار مجاز مصرف آن تعیین شده است که حدود ۵۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن می‌باشد.

ساخارین یکی از نخستین شیرین‌کننده‌های مصنوعی است که بیش از ۱۵۰ سال است مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شیرین‌کننده کالری بسیار کمی دارد، اما شیرینی آن تقریباً ۴۰۰ برابر بیشتر از ساکارز است. ساخارین در زمینه‌های مختلفی کاربرد دارد و یکی از استفاده‌های رایج آن در تولید خمیردندان‌ها است.

آسه‌سولفام پتاسیم یکی دیگر از شیرین‌کننده‌های مصنوعی است که ۲۰۰ برابر شیرین‌تر از ساکارز بوده و میزان شیرینی آن مشابه آسپارتام است. این شیرین‌کننده، مانند ساخارین، پس‌مزه تلخی دارد و معمولاً با سایر شیرین‌کننده‌ها مانند آسپارتام ترکیب می‌شود تا طعم شیرینی آن تقویت شود. بر خلاف آسپارتام، آسه‌سولفام در برابر گرما مقاوم‌تر است و به همین دلیل در محصولاتی با ماندگاری طولانی استفاده می‌شود. از دیگر ویژگی‌های آن این است که کالری ندارد و عمدتاً در داروسازی به کار می‌رود.

سوکرالوز، که بیشتر با نام تجاری اسپلندا شناخته می‌شود، یکی از شیرین‌کننده‌های مصنوعی جدید است که اخیراً وارد بازار شده است. این ماده یک محصول مصنوعی از شکر است، اما برخلاف شکر، بدن مقدار کمی از سوکرالوز را جذب می‌کند. برای کاهش کالری، اتم کلر به جای گروه هیدروکسیل در آن جایگزین شده است، که دانشمندان آن را بی‌خطر می‌دانند؛ چرا که رژیم‌های غذایی معمولاً حاوی مقادیر زیادی کلر هستند و این میزان موجود در اسپلندا تأثیر چندانی بر بدن نمی‌گذارد. مقدار مجاز مصرف سوکرالوز ۵ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است.

شیرین کننده بعدی اداونتیم است. اداونتیم را می‌توان در طیف وسیعی از محصولات مانند غذاهای پخته‌شده، نوشابه‌ها، انواع نوشیدنی‌ها، آدامس، آب‌نبات، میوه‌های فرآوری‌شده، آب‌میوه‌ها، دسرها، ژلاتین، پودینگ، مرباها و شربت‌ها به کار برد.

نئوتام یکی از شیرین‌کننده‌های مصنوعی بسیار قوی است که قدرت شیرین‌کنندگی آن تا ۷۰۰۰ تا ۱۳,۰۰۰ برابر بیشتر از ساکارز (شکر معمولی) است. این شیرین‌کننده که از نظر شیمیایی مشابه آسپارتام است، اما پایداری بیشتری دارد و حتی در شرایط حرارتی بالا نیز تجزیه نمی‌شود. به همین دلیل نئوتام در محصولاتی که نیاز به ماندگاری طولانی یا پخت در دمای بالا دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

یکی از مزایای نئوتام این است که به مقدار بسیار کم نیاز است تا شیرینی مورد نظر را ایجاد کند، در نتیجه تأثیر آن بر کالری محصولات غذایی بسیار ناچیز است. همچنین بدن نئوتام را به سرعت تجزیه کرده و مواد آن به سرعت از بدن دفع می‌شوند، که موجب می‌شود نگرانی‌های مربوط به سلامت مصرف آن کمتر باشد. نئوتام در بسیاری از مواد غذایی و نوشیدنی‌ها از جمله دسرها، آدامس‌ها، محصولات پخته‌شده و نوشیدنی‌های بدون قند استفاده می‌شود.

تاثیر شیرین‌ کننده‌ های مصنوعی بر سلامتی

برخی معتقدند که شیرین‌کننده‌های مصنوعی ممکن است باعث افزایش اشتها و وزن شوند، زیرا با وجود طعم شیرین، کالری مشابه غذاهای شیرین را ندارند و مغز را گیج می‌کنند. برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این شیرین‌کننده‌ها مسیر پاداش غذا را فعال نمی‌کنند، و ممکن است افراد برای احساس سیری نیاز به مصرف بیشتر آن‌ها داشته باشند. با این حال، مطالعات مختلف نشان داده‌اند که جایگزینی غذاها و نوشیدنی‌های شیرین با شیرین‌کننده‌های مصنوعی می‌تواند باعث کاهش گرسنگی و مصرف کالری شود.

در افراد دیابتی، نتایج مطالعات متناقض است؛ برخی پژوهش‌ها ارتباط نوشابه‌های رژیمی با افزایش خطر دیابت را گزارش کرده‌اند، اما بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که شیرین‌کننده‌های مصنوعی بر قند خون یا سطح انسولین تأثیری ندارند. همچنین، از دهه ۱۹۷۰ تاکنون، بیش از ۳۰ مطالعه انسانی هیچ ارتباطی بین شیرین‌کننده‌های مصنوعی و خطر ابتلا به سرطان پیدا نکرده‌اند.

به طور کلی، بیشتر مطالعات از مزایای شیرین‌کننده‌های مصنوعی حمایت می‌کنند، اما ممکن است تأثیر آن‌ها بسته به سن یا ژنتیک افراد متفاوت باشد.

سخن پایانی

استفاده از شیرین‌کننده‌های مصنوعی خطرات کمی به همراه دارد و می‌تواند در کاهش وزن، مفید باشد. این شیرین‌کننده‌ها به کاهش میزان قند افزوده در رژیم غذایی کمک می‌کنند. اگرچه برخی افراد ممکن است پس از مصرف این مواد عوارضی را تجربه کنند، اما بیشتر افراد بدون مشکل از آن‌ها استفاده می‌کنند.