برنج دودی که از مرغوبترین ارقام برنج ایرانی به حساب میآید، در استان گیلان کشت و تولید میشود. این برنج با دانههای بلند، قلمی و سفید متمایل به کرم، از کیفیت پخت فوقالعادهای برخوردار است و طعم و عطر بینظیر آن، هر ذائقهای را به خود جذب میکند. عطر و طعم منحصر به فرد برنج دودی، حاصل فرآیند دودی کردن آن است که به روش سنتی و با استفاده از دود حاصل از چوب درختان انجام میشود. این فرآیند علاوه بر طعم و عطر، خواصی را نیز به برنج میبخشد، از جمله افزایش ماندگاری، جلوگیری از آفتزدگی و پخت بهتر. این برنج به دلیل کیفیت و طعم و عطر بینظیر، در زمره محبوبترین ارقام برنج در ایران قرار دارد و در بسیاری از رستورانها و مجالس سرو میشود.
برنج دودی چیست؟
برخی افراد فکر میکنند که این نوع ا یک گونه جداگانه از برنج هستند که به صورت مجزا کشت میشوند. اما در واقع، برنجهای دودی همان برنجهای عطری هستند که توسط کشاورزان کشت شده و در طول مراحل تولید به برنج دودی تبدیل میشوند. برنجهای دودی رنگ تیرهتری نسبت به برنجهای عطری دارند و دانههای خام و پخته آن عطر دلانگیز دود را به مشام میرساند.
بعضی افراد این نوع برنج را به صورت خالص مصرف میکنند، در حالی که بعضی دیگر برنجهای دودی را با برنجهای عطری مخلوط کرده و همزمان مصرف میکنند. برنج هاشمی دودی یکی از پرمصرفترین انواع در گیلان است.
چطور برنج را دودی میکنند؟
برای دودی کردن برنج، در یک اتاق به وسیله خردههای چوب درختان دود ایجاد میکنند و دودها را به سمت برنج هدایت میکنند تا طعم دود را به خود بگیرد. سپس کیسههای برنج را در جایی به مدت چند ساعت آویزان میکنند و خردههای چوب را به گونهای که فقط دود کند و آتش نگیرد، آتش میزنند.
چرا برنج را دودی می کنند؟
در گذشته، برای افزایش ماندگاری برنج، آنها را دودی میکردند. دود باعث میشود میکروارگانیسمها دیرتر در ماده غذایی نفوذ کنند و مانع از رشد میکروبها شوند.
پخت غذا با چوب باعث میشود که مقداری از دود وارد غذا شود و عطر و طعم خاصی به آن بدهد. به همین دلیل، برنج دودی به علت خوش طعم بودن به عنوان یک وعده غذای تفننی و متفاوت در سفره خانوادهها قرار میگیرد. امروزه، برای تغییر ذائقه و تنوع، از این برنج استفاده میشود. همچون استفاده از ماهی دودی، گوشت دودی و … .
معایب احتمالی برنج دودی
بعضیها معتقدند که دودی کردن مواد غذایی باعث ایجاد ترکیبات سرطانزا میشود، اما این گفته صحیح نیست. در گذشته، مردم به طور مکرر از این روش استفاده میکردند.
اگر برای دودی کردن از چوبهایی که طعم، اسانس و مواد رنگی دارند استفاده شود، مانند درخت کاج، باعث ایجاد دودهای سرطانزا میشود. اما اگر از مواد سوختنی خوب استفاده شود، ضرری نخواهد داشت.
نحوهی نگهداری
برنج دودی، مشابه برنج معمولی، نیاز به نگهداری در محیط خشک و خنک دارد تا بهبود ماندگاری آن حاصل شود. برنج در کل یک فرآورده است که دارای رطوبت کمی است و به طور کند فاسد میشود. در صورت نگهداری در یک محیط خشک و خنک، میتواند به خوبی تا یک سال به سرعت از دست نرود.
طرز پخت
فرآیند پخت برنج دودی به طور کلی شباهت زیادی به پخت برنج معمولی دارد. با این حال، در مورد این برنج توصیه میشود آن را به صورت آبکش طبخ کنید، در حالی که برنج معمولی معمولاً به صورت کته مصرف میشود. این عمل آبکشی باعث خروج ترکیبات مضر احتمالی از طریق آب میشود. البته این روش کمی از طعم و مزه برنج کاسته میکند، اما این کاهش بسیار اندک و آبکش کردن این برنج بهتر است تا احتمالاً حاوی ترکیبات مضر باقی نماند.
با چه مواد غذایی بخوریم و نخوریم؟
توصیه میشود که همراه با غذا میوهها و سبزیجات زیادی مصرف کنید، زیرا این نوع مواد غذایی میتوانند ترکیبات سرطانزا را تضعیف کنند. لازم به ذکر است که ترکیبات سرطانزا تنها در برنج یا محصولات دودی وجود ندارند.
در زندگی روزمرهمان، در آب و هوایی که تنفس میکنیم، در غذاهایی که میخوریم و حتی در ظروفی که غذا در آن طبخ میشود، ترکیبات سرطانزا به طور فراوان یافت میشوند. بنابراین، مصرف فراوان میوه و سبزیجات میتواند به خنثی کردن این ترکیبات مضر کمک کند.
در مورد برنج دودی، توصیه میشود آن را همراه با غذاهای سرخ شده و گوشتهای فرآوری شده صنعتی مصرف نکنید. غذاهای سرخ شده خود حاوی ترکیبات سرطانزا هستند و میتوانند اثرات مضر این برنج را تشدید کنند، به ویژه اگر در فرآیند سرخ کردن از چوب نامناسب استفاده شده باشد.
چگونه بوی این برنج را از بین ببریم؟
طبیعتاً، برخی از افراد به دلیل علاقهی خاص به عطر و طعم برنج دودی، تصمیم به خرید و مصرف آن میگیرند و نیازی نیست بوی دود آن را کاملاً از بین ببرند.
اکنون شاید شما جزء این دسته افراد باشید که هم علاقهمند به این برنج هستید و هم برنجی که تهیه کردهاید بیش از حد بوی دود را انتشار میدهد. باید توضیح داد که به دلیل فرایند دودی شدن برنج و ورود بوی دود به داخل دانهها و ترکیبات اصلی برنج، نمیتوان به طور کامل با روش خاصی بوی برنج را از بین برد. با این حال، مشاهده شده است که درصد کمی از این بو میتواند کاهش یابد.
برنج دودی در بارداری
همانطور که قبلاً اشاره کردیم، برنج دودی حاوی مقدار کمی سدیم است. این ویژگی میتواند در کاهش فشار خون بالای مادران باردار کمک کند. بنابراین، مصرف مناسب این برنج میتواند برای تنظیم فشار خون مفید باشد.
این برنج حاوی مقادیر قابل توجهی آنتیاکسیدان است که برای مادران باردار بسیار مفید است. این ماده غذایی به دلیل ضعف سیستم ایمنی مادران باردار نسبت به افراد عادی، اهمیت بیشتری دارد.
این نوع برنج میتواند سطح قند خون را تنظیم کرده و در بارداری به کاهش علائم دیابت کمک کند، به مادران باردار کمک میکند تا از دیابتهای بارداری جلوگیری کنند و سلامت خود را حفظ کنند
این برنج دارای مواد مغذی انتقال دهندهی عصبی است و مصرف آن در دوران بارداری به رشد مغز و بهبود عملکرد شناختی نوزاد کمک میکند.
پیشنهاد میکنیم مصرف این نوع غذا برای مادران باردار بیش از یک بار در هفته نباشد. هرچند، لازم است توجه داشته باشید که در صورت مصرف مداوم، این برنج همراه با مشکلات خاصی نیز همراه بوده باشد.
همچنین، توصیه میشود در تهیه این برنج، از فروشندگان معتبر و با اطلاعات کامل درباره روش دودی شدن آن استفاده کنید.
نکات مهم در مصرف این برنج
فرآیند دودی کردن برنج و سایر محصولات اکثراً در خانه یا کارگاههایی خارج از کنترل به روشهای غیربهداشتی و سنتی انجام میشود. به همین دلیل، نمیتوانیم به اطمینان کامل بگوییم از چه چوبی در فرآیند دودی کردن استفاده میشود. بنابراین، بهتر است محصولات دودی شدهای را که دارای بستهبندی بهداشتی، تاریخ انقضا و مجوز بهداشت هستند، انتخاب کنید.
با وجود طعم و عطر دلچسب و خواص مفید برنج دودی، مصرف آن باید با احتیاط و به صورت معتدل باشد. توصیه میشود که مصرف این نوع برنج از یک بار در هفته بیشتر نشود. دلیل این امر وجود ترکیباتی در دود حاصل از چوب درختان است که در صورت مصرف بیش از حد، میتواند برای سلامتی مضر باشد. به طور خاص، کودکان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، باید در مصرف محصولات دودی احتیاط بیشتری کنند. برای این افراد، بهتر است مصرف به یک یا دو بار در ماه محدود شود.
مصرف مداوم این برنج ممکن است اشتهای مصرفکننده را افزایش داده و منجر به چاقی و اضافه وزن شود. بنابراین، بهتر است از مصرف طولانی مدت این برنج خودداری کنید.
ضمناً حتماً این برنج را از فروشگاههای معتبر خریداری کنید، تا از کیفیت و بهداشت آن اطمینان حاصل کنید. شما می توانید برنج طارم دودی را بدون واسطه از ما خریداری کنید
بیشترین مصرف اینبرنج برای ترکیب با برنج محلی استفاده میشود. این ترکیب برای تغییر طعم و مزه برنج محلی استفاده میشود.