برنج سرلاشه

برنج سرلاشه یکی از انواع محبوب و متداول برنج در بازارهای ایران است که به دلیل ویژگی‌های خاص خود در آشپزی ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد. این نوع برنج از دانه‌های برنج کامل که در طی مراحل فرآوری شکسته شده‌اند، به دست می‌آید و به همین دلیل اندازه‌ای کوچک‌تر و شکلی نامنظم دارد. با این حال، عطر و طعم این نوع برنج همچنان دلپذیر است و به خوبی با غذاهای سنتی ایرانی هماهنگ می‌شود. برنج سرلاشه به دلیل قیمت مناسب و کیفیت مطلوبش به ویژه در تهیه غذاهای محلی و روزمره، کاربرد گسترده‌ای دارد. این نوع برنج با برنج کامل در برخی موارد متفاوت است، اما همچنان توانسته جایگاه خود را در سفره‌های ایرانی حفظ کند.

عوامل موثر بر شکستگی دانه‌های برنج

در فرآیند شالی‌کوبی، هنگامی که سبوس و جوانه از دانه‌های برنج جدا می‌شوند و برنج سفید می‌شود، ممکن است دانه‌های برنج به دلایل مختلفی مانند نارس بودن یا ضعف دانه، شکسته شوند. عوامل دیگری نظیر آفت‌زدگی، فرآیند نادرست شالی‌کوبی یا حمل و نقل نامناسب نیز می‌توانند منجر به شکستگی دانه‌های برنج شوند.

تغییرات آب و هوایی نیز نقش مهمی در این موضوع دارند. بارندگی، باد، سرما یا گرمای بیش از حد در زمان رسیدن شالی‌ها می‌تواند کیفیت دانه‌ها را تحت تأثیر قرار دهد و باعث پوکی و شکستن آن‌ها شود. همچنین، استفاده از کود و سموم نامناسب یا کاشت در خاک‌های نامناسب نیز بر کیفیت دانه‌های برنج اثر گذاشته و منجر به خرد شدن آن‌ها می‌شود.

در کنار این عوامل، فرسودگی تجهیزات شالی‌کوبی و عدم مهارت کافی در کار با این دستگاه‌ها، همچنین رعایت نکردن نکات فنی در انبارداری و بسته‌بندی، از دیگر دلایل شکستگی برنج است. برنج‌های زودرس از دسته‌های گرم مانند هاشمی و طارم نسبت به برنج‌های سرد، مقاومت کمتری دارند و به همین دلیل بیشتر دچار شکستگی می‌شوند. در نهایت، برای بهبود کیفیت برنج و جداسازی دانه‌های شکسته، مرحله‌ای به نام سورتینگ یا بوجاری انجام می‌شود که در آن برنج‌های سرلاشه، لاشه و نیم‌دانه تفکیک می‌شوند.

برنج لاشه چیست؟

برنج لاشه به دانه‌های شکسته‌ای گفته می‌شود که از نظر اندازه تقریباً نصف دانه‌های سالم هستند و بزرگتر از برنج نیم‌دانه‌اند. برای به دست آوردن این نوع برنج، محصولاتی که از شالیکوبی به کشاورزان یا خریداران تحویل داده می‌شود، معمولاً ۵ تا ۱۰ درصد برنج شکسته دارند.

این دانه‌ها هنگام فرآیند سفید کردن برنج در کارخانه شالیکوبی به دلیل مقاومت کمتر شکسته می‌شوند. برای جدا کردن دانه‌های سالم از شکسته، از دستگاه بوجار (غربال کننده) استفاده می‌شود. این دستگاه دانه‌های سالم و شکسته را از هم تفکیک کرده و به‌صورت جداگانه بسته‌بندی می‌کند.

برنج لاشه به دانه‌های شکسته‌ای گفته می‌شود که کمتر از دو سوم اندازه دانه سالم دارند. همچنین، برنج لاشه ممکن است شامل دانه‌های سالم کوتاه قد و نیم‌دانه نیز باشد.

برنج سرلاشه چیست؟

برنج سرلاشه به برنج‌های سالم و کامل اطلاق می‌شود که اندکی کوتاه‌تر هستند و نوک آن‌ها پریده است. تفاوت اصلی آن با برنج لاشه در این است که دانه‌های سالم در برنج سرلاشه بیشتر به چشم می‌آیند. مراحل جداسازی و تهیه این برنج مشابه برنج لاشه است، اما برای تولید برنج سرلاشه لازم است از برنج‌هایی استفاده شود که درصد شکسته شدن آن‌ها کمتر باشد، به طوری که مقدار برنج سالم در آن بیشتر باشد.

تفاوت برنج نیم‌دانه و سرلاشه

برنج نیم‌دانه و سرلاشه تفاوت‌های عمده‌ای از نظر اندازه و کیفیت دارند. نیم‌دانه شامل دانه‌های ریزتر و شکسته‌تر است، در حالی که سرلاشه از دانه‌های سالم‌تری تشکیل شده که فقط کمی کوتاه‌تر و نوک پریده هستند.

یکی از دلایلی که برنج کامل به نیم‌دانه و لاشه تبدیل می‌شود، ضعف در نوع برنج، آسیب ناشی از آفات و یا کارایی پایین دستگاه‌های شالیکوبی است.

پس از برداشت، برنج با دستگاه‌های مخصوص خشک و سفید می‌شود. سپس از طریق سورت یا الک کردن، برنج سالم از نیم‌دانه جدا می‌شود. نیم‌دانه یک بار دیگر الک شده تا دانه‌های ریزتر جدا شوند. در نهایت، برنج سرلاشه و لاشه به جا می‌ماند و به دانه‌های بسیار ریزتر که باقی مانده‌اند، “شه” گفته می‌شود.

طرز پخت برنج لاشه

شیوه پخت برنج لاشه مشابه برنج کامل است. در صورتی که بخواهید آن را به صورت کته تهیه کنید، ابتدا برنج را با آب ولرم شسته و برای مدت کوتاهی خیس می‌کنیم.

هنگام پخت، به ازای هر پیمانه برنج، یک لیوان آب اضافه کرده و در نهایت نصف لیوان آب اضافی نیز می‌افزاییم.

به دلیل کوچک بودن دانه‌های برنج لاشه، توصیه می‌شود برای بهتر شدن نتیجه پخت، یک قاشق کره نیز به برنج اضافه شود.در صورتی که میزان آب را دقیق و مناسب استفاده کنیم، برنج به هیچ وجه شفته نخواهد شد.

برای پخت به روش آبکشی نیز مانند برنج‌های معمولی عمل می‌کنیم، با این تفاوت که باید دقت کنیم سوراخ‌های آبکش کوچک باشند تا برنج از آن‌ها عبور نکند.

سخن پایانی

در این مطلب هدف ما آشنایی با برنج سرلاشه، تفاوت‌های آن با سایر انواع برنج مانند لاشه و نیم‌دانه، و همچنین بررسی شیوه‌های پخت آن بود. برنج سرلاشه با وجود کوتاه‌تر بودن و نوک پریده، همچنان دانه‌ای سالم و با کیفیت است که طعمی مشابه برنج کامل دارد. برای پخت بهتر این نوع برنج، توجه به میزان آب و افزودن کمی کره می‌تواند نتیجه‌ای مطلوب به همراه داشته باشد.

اگر به دنبال خرید برنج سرلاشه باکیفیت هستید، می‌توانید از فروشگاه ما تهیه کنید و از عطر و طعم بی‌نظیر آن لذت ببرید.